Toz Altında Güçlü Hatlar: Maden, Çimento ve Hububat Tesislerinde EMT Boru ile Üst Seviye Kablo Koruma

Giriş: Toz, Nem, Titreşim—Kabloların En Güçlü Düşmanı

Madenlerde taş tozu, çimento fabrikalarında klinker tozu, hububat tesislerinde nişasta ve buğday kabuğu…
Hepsi kablonun ömrünü kısaltan aşındırıcı malzemelerdir.

Bu ortamlar:

• nemli,

• sıcak,

• sürekli titreşimli,

• yüksek darbe riski olan,

• kablo yüzeyine mikron seviyesinde zarar veren

ağır çalışma alanlarıdır.

Kablo doğrudan ortama maruz kaldığında birkaç ayda:

• dış kılıf incelir,

• izolasyon bozulur,

• kablo damarları zarar görür,

• kısa devre veya kopma oluşur.

Tüm bu riskleri ortadan kaldıran en etkin koruma ise:

EMT boru (Electrical Metallic Tubing) sistemleridir.

1. Neden Tozlu Ortamlarda EMT Boru Kullanılmalı?

EMT boru galvanizli metal yapısı sayesinde dört ana tehdidi ortadan kaldırır:

1) Tozu tamamen dışarıda tutar

EMT boru kapalı bir sistemdir.
Kablo yüzeyi tozla temas etmez → aşınma sıfıra iner.

2) Darbelere karşı zırh etkisi oluşturur

Maden ve çimento tesislerinde:

• düşen taş

• çekiç darbesi

• makine parçaları

• konveyör kapağı çarpmaları

çok yaygındır.

Plastik borular kırılır.
EMT boru eğilmeden darbeyi dağıtır.

3) Yüksek sıcaklık + nem kombinasyonunda stabil kalır

Çimento ve hububat tesislerinde nem, tozu çamurlaştırır.
Bu çamur kabloya temas ederse ısıyı artırır.

EMT boru ile kablo dış etki almadan sabit sıcaklıkta çalışır.

4) Kimyasal etkilere karşı dirençlidir

Çimento tozu alkalidir.
Metal yüzey galvaniz kaplama sayesinde kimyasal bozulmaya direnç gösterir.

2. EMT Boru Kullanımının En Kritik Olduğu Alanlar

A) Çimento fabrikası klinker çıkışları

Isı + toz → kablo çıplak kalamaz.

B) Maden konveyör altları ve tavan geçişleri

Taş tozu sürekli kabloya çarpar.

C) Hububat siloları arası bağlantılar

Buğday tozu + nem → kabloyu çürütür.

D) Titreşimli elek makinelerine giden sabit hatlar

Burada plastik boru 3–6 ayda çatlar.

E) Yeraltı maden geçiş hatları

Ağır toz + darbe riski yüksek.

3. EMT Borunun Tozlu Ortamlarda Sağladığı Teknik Üstünlükler

1) Tamamen kapalı sistem

Toz içeri girmez.
Kablo her zaman temiz kalır.

2) Pürüzsüz iç yüzey

Kablo sadece montaj sırasında sürtünme yaşar.
Çalışma boyunca sıfır sürtünme → sıfır aşınma.

3) Kolay şekillendirme

EMT borular bükülebilir.
Tesisin karmaşık güzergâhlarına kolay uyum sağlar.

4) Anti-darbe gövde

Çimento torbaları, metal parçalar, kazma darbeleri…
Hic biri EMT boruyu kırmaz.

5) EMC avantajı

Toz + titreşim → data kablolarında gürültü oluşturabilir.
EMT boru elektromanyetik kalkan oluşturur.

4. EMT Borunun Hareketli Kanal ile Birlikte Kullanım Senaryoları

Tozlu tesislerde doğru tasarım:

Sabit hatlarda → EMT boru

Birincil koruma burada yapılır.

Makine hareket noktalarında → Hareketli kanal

Titreşim ve dinamik hareket zincirle yönetilir.

Aradaki bağlantıda → Metal spiral boru

Geçiş tampondur.

Bu yapı sayesinde:

• kablo koruma sistemi tam kapalı olur,

• hareketli bölgelerde esneklik korunur,

• toz etkisi minimuma iner.

5. Tozlu Ortamda EMT Boru Montajının Altın Kuralları

1) Boru ek yerleri minimumda tutulmalı

Çünkü toz en çok ek yerlerinden sızar.

2) Kabloyla boru arasında ısı payı bırakılmalı

Aşırı toz → ısı birikimi → damar çürümesi.

3) Bağlantı noktaları conta ile kapatılmalı

Toz; milimlik bir aralıktan içeri girer.

4) Boru kelepçeleri metal olmalı

Plastik kelepçeler titreşimle gevşer.

5) Yüksek sıcaklık bölgelerinde EMT + yalıtım bandı kullanılmalı

Çimento fırını çevresi gibi alanlar.

6. EMT Boru Kullanılmadığında Oluşan Tipik Arızalar

• kablo yüzeyi tozla zımparalanır

• kablo kılıfı ısı ile sertleşir

• kablo boru içinde sıkışır

• izolasyon çürür

• damar kopar

• kısa devre veya kıvılcım çıkar

• üretim durur

• sensör okumaları bozulur

• bakım maliyeti artar

Bu problemlerin %80’i EMT boru kullanılmayan hatlarda görülür.

7. Toz Yoğunluğu Arttıkça Boru Sınıfı Nasıl Seçilir?

Hafif toz (hububat tesisleri) → EMT Hafif Seri

Nem orta, darbe riski düşük.

Ağır toz (çimento, maden) → EMT Orta/Ağır Seri

Darbe + titreşim yüksek.

Aşırı sıcak ortam (klinker, ocak) → Ağır Hizmet EMT + Isıl Kaplama

Isıya dayanıklılık zorunludur.

Sonuç: Tozlu Tesislerde EMT Boru Bir Lüks Değil, Zorunluluktur

Tozun kabloya verdiği zarar fark edilmez ama yavaş ve istikrarlıdır.
EMT boru kablonun etrafında:

• tam kapalı,

• darbe dayanımlı,

• sıcaklığa karşı güçlü,

• titreşime karşı sabit,

• kimyasallara dirençli

bir zırh oluşturur.

Bu sayede kablo ömrü 5–8 kat artar, bakım maliyeti düşer, üretim duruşları önlenir.

Dev tesisler bu yüzden sabit hatlarda her zaman EMT boru kullanır.