Kimyasal Ortamlarda Kablo ve Boru Koruma Standartları – EMT Boru Sistemleri Açısından Tam Kapsamlı Kılavuz

1. Giriş: EMT Boru Kimyasal Ortamlarda Kullanılabilir mi?

EMT (Electrical Metallic Tubing), galvanizli ince çelik borulardır.
Avantajları:

• hafif,

• kolay bükülebilir,

• uygun maliyetli,

• elektriksel iletkenliği yüksek,

• içten/çevresel mekanik darbelere dayanıklı.

Ancak konu kimyasal ortam olduğunda durum ciddi şekilde değişir.

Galvaniz kaplama, asit buharı, solvent, tuzlu atmosfer ve klorlu bileşiklerle karşılaştığında hızla aşınır. Bu nedenle EMT boru “kimyasal ortam için birincil tercih” değildir—ama doğru önlemlerle belirli seviyelerde kullanılabilir.

Bu makalede tam olarak bunu inceleyeceğiz:

✔ EMT borunun kimyasal dayanım sınırları
✔ Hangi kimyasallara karşı zayıf, hangilerine karşı güçlü?
✔ Hangi standartlar uygulanmalı?
✔ Hangi durumlarda EMT yerine IMC, RSC veya paslanmaz tercih edilmeli?
✔ Kimyasal ortamlarda kablo koruma için doğru tasarım nasıl yapılır?

2. Kimyasal Ortamların EMT Boruya Etkisi

Galvaniz kaplama (çinko), kimyasal ortamda ilk etkilenen katmandır.
Kimyasallar şu etkileri yaratır:

1. Çinko kaplama çözünmesi

Sülfürik asit (H₂SO₄), hidroklorik asit (HCl) gibi asitler galvanizi hızlı şekilde çözer.

2. Korozyon hızlanması

Kimyasal buhar, galvanizli kaplamanın gözeneklerinden girerek çeliği paslandırır.

3. Çinko tozu oluşumu

Borunun yüzeyi matlaşır, beyaz oksit tabakası oluşur → galvaniz yüzey korumasını kaybeder.

4. Kablo izolasyonuna zarar

Kimyasal ortamda paslanan boru yüzeyi keskinleşir → kablo aşınır.

5. Nem + kimyasal kombinasyonu

Bu ikili galvaniz için öldürücü etkidedir.

Bu yüzden EMT boru kimyasal ortamda ancak doğru koşullarda ve doğru seçilirse güvenli olabilir.

3. EMT Borunun Kimyasal Dayanım Düzeyi Nedir?

Genel tablo:

Bu tablo bize şunu söyler:

EMT boru kimyasal ortam için kullanılabilir, ancak “sınırlı koşullarda ve doğru ek korumalarla”.

4. EMT Borular İçin Kimyasal Ortam Standartları

Kimyasal ortamlarda EMT borular aşağıdaki standartlara göre değerlendirilir:

✔ UL 797

EMT boruların temel üretim standardıdır; kimyasal dayanım içermez, yalnızca mekanik/elektriksel gereklilikleri tanımlar.

✔ ANSI C80.3

Galvaniz kalınlığını ve korozyon direncini belirler.

✔ IEC 61386

Boru sistemlerinde kimyasal dayanım testi tanımlar.
EMT borular bu teste özel versiyonlarla tabi tutulabilir.

✔ ASTM B117 – Tuzlu Sis Testi

EMT borunun tuzlu buhar atmosferinde dayanımını ölçer.

✔ ISO 12944 – Korozyon Sınıfları

EMT borular:

• C1–C2 sınıfı ortamlara uygundur.

• C3, C4, C5 ortamında özel kaplama veya paslanmaz çelik gerekir.

5. EMT Boru Kimyasal Ortamda Nerede Kullanılır?

✔ Hafif kimyasal alanlar

Depolama alanları, bakım atölyeleri, iç mekan proses odaları.

✔ Hafif yağ buharının olduğu CNC alanları

Galvaniz kaplama bu ortamlarda iyi performans gösterir.

✔ Laboratuvar dışı servis alanları

Kapalı mekan ve orta riskli atmosferlerde EMT uygundur.

✔ Hafif deterjan ve buhar olan üretim odaları

✔ Hafif kimyasal sisin olduğu gıda hatları (düşük klor oranında)

Önemli: Nemli + asitli + tuzlu ortamlarda EMT boru tek başına kullanılmamalıdır.

6. EMT Borunun Kimyasal Ortamlarda Güçlü Yanları

• Ucuzdur

• Montajı kolaydır

• Elektriksel topraklama sağlar

• Hafiftir

• CNC ve mekanik atölyelerde yağ buharına karşı dayanımı iyidir

• Boyanarak kimyasal dayanımı artırılabilir

7. EMT Borunun Kimyasal Ortamlardaki Zayıf Yanları

• Galvaniz kaplama ince olduğu için çabuk aşınır

• Asit buharına dayanmaz

• Tuzlu havada hızlı paslanır

• Çizildiğinde koruma tamamen kaybolur

• Solvent ortamında kaplama kalkabilir

Bu nedenle hassas kimyasal alanlar için:

• IMC boru

• RSC boru

• Paslanmaz çelik (AISI 316)

• PTFE boru

daha uygundur.

8. EMT Boruyu Kimyasal Ortama Uygun Hale Getirmek Mümkün mü?

Evet, doğru yöntemlerle EMT boru kimyasal ortamlarda çok daha dayanıklı hale getirilebilir.

Yöntem 1: Epoksi boya kaplama

Galvaniz üzerine yüksek dayanımlı epoksi boya uygulanır.

Dayanım: +300% artar.

Yöntem 2: PVC/PE izoleli EMT boru (coated EMT)

Dış yüzey PVC/PE ile kaplanır → kimyasal direnç yükselir.

Yöntem 3: Kimyasal koruyucu bant uygulaması

Boru yüzeyine solvent dayanımlı polimer bant sarılır.

Yöntem 4: Paslanmaz çelik manşon ve bağlantı ekipmanı

Zayıf noktalar güçlendirilir.

Yöntem 5: Kimyasal temasını azaltan güzergâh seçimi

Bazen tasarım çözümün kendisidir.

—

9. EMT Boru Hangi Kimyasal Ortamlarda Kesinlikle Kullanılmamalı?

• Klor içeren ortamlarda

• Asit tankı çevresinde

• Klor bazlı dezenfeksiyon yapılan alanlarda

• Petrol rafinerisi ağır solvent bölümlerinde

• Sülfürik asit proseslerinde

• Tuzlu sis odalarında

• Tiner üretim odalarında

Bu ortamlarda galvanizli EMT boru birkaç ay içinde bozulur.

10. EMT Boru Kimyasal Ortamda Nasıl Tasarlanmalı?

✔ 1. Kısa mesafe tercih edilmeli

Boru ne kadar kısa, risk o kadar düşük.

✔ 2. Kimyasal temas yerleri kapatılmalı

Boru üzerinde koruyucu siperlikler kullanılabilir.

✔ 3. Bağlantı kutuları IP65–IP67 olmalı

✔ 4. Manşonlar paslanmaz çelik seçilmeli

✔ 5. Boru güzergâhı asit ve solvent kaynaklarından uzak tutulmalı

✔ 6. Havalandırma yönü dikkate alınmalı

Kimyasal buharı direkt boruya çarpıyorsa güzergâh değişmeli.

✔ 7. Düzenli bakım yapılmalı

• korozyon kontrolü

• gevşek manşon testi

• boya kaplama kontrolleri

• boru içi yoğuşma testi

EMT sistemlerinde bakım kimyasal ortamlarda zorunludur.

11. Kablo Seçimi: EMT Boru + Kimyasal Ortam

EMT boru koruma sağlar ama kablonun dış kılıfı da kimyasal ortamla eşleşmelidir.

Kimyasal ortam için kablo kılıfı önerileri:

✔ PUR

Yağ ve solvent direnci çok yüksek.

✔ TPE

Yüksek sıcaklık + kimyasal ortam kombinasyonunda başarılı.

✔ XLPE

Isı dayanımı güçlü.

✔ PTFE

Kimyasal ortamların “kral” malzemesi.

PVC kablo kılıfı kesinlikle önerilmez.
Kimyasal buhar PVC’yi yumuşatır → çatlatır → kablo ölür.

12. Paslanmaz Çelik Alternatifi Ne Zaman Kullanılır?

Kimyasal ortam çok agresifse EMT yerine kullanılmalıdır.

AISI 304 → Orta korozif ortam

AISI 316 → Klorlu, tuzlu, yüksek kimyasal ortam

316L paslanmaz çelik, kimyasal ortam standardında tartışmasız en güvenilir borudur.

13. IMC / RSC Alternatifleri Ne Zaman Gerekir?

EMT yetersizse:

✔ IMC

Daha kalın galvaniz → kimyasal dayanımı daha yüksek.

✔ RSC

Tesisin en kimyasal yüklü bölümlerinde tercih edilir.

14. Saha Örneği: Gıda Tesisi Klorlu Temizlik Buharı

Bir gıda tesisinde klorlu temizlik buharı nedeniyle EMT borular 8 ayda paslandı.

Çözüm:

• EMT yerine epoksi kaplı IMC boruya geçildi

• Kablo kılıfı PUR yapıldı

• Kutular IP67’ye çıkarıldı

• Güzergâh tavan altına alındı

Sonuç:

• korozif etki %90 azaldı

• kablo ömrü 4 yıldan 15 yıla çıktı

15. Ekonomik Etki: Yanlış EMT Seçimi Ne Kaybettirir?

Kimyasal ortamda yanlış boru seçmek:

• kablo değişimi

• duruş maliyeti

• bakım işçiliği

• üretim kaybı

• riskli arızalar

gibi toplamda çok büyük mali kayıplara yol açar.

Doğru EMT seçimi:

• işletme ömrünü uzatır

• bakım maliyetini azaltır

• daha az kablo tüketimi sağlar

• daha güvenli çalışma ortamı oluşturur

16. EMT Boru Kimyasal Ortamda Sürdürülebilir mi?

Doğru kaplama ve koruma önlemleriyle evet.

• epoksi kaplı EMT

• PE/PVC coated EMT

• paslanmaz çelik bağlantı

• kimyasal siperlik

• düzenli bakım

ile EMT borular 10–15 yıla kadar dayanabilir.

17. Sonuç: EMT Boru, Doğru Önlemlerle Kimyasal Ortamda da Güvenlidir

Bu makalede detaylarıyla incelediğimiz gibi:

• EMT boru kimyasal ortam için sınırlı dayanım sunar,

• ancak doğru malzeme seçimi, kaplama, montaj ve bakım ile güçlü bir çözüm haline gelebilir.

Kimyasal ortamda kablo ve boru koruma için altın kurallar:

✔ PVC kablo kullanma
✔ EMT’yi epoksi boyayla güçlendir
✔ IP67 kutu ve rakor kullan
✔ Asit ve solvent bölgelerinden uzak güzergâh seç
✔ Mümkünse IMC/RSC veya paslanmaz tercih et
✔ Galvaniz kaplamayı düzenli kontrol et
✔ Kimyasal dayanım verilerini fabrikadan talep et

Doğru uygulandığında EMT boru, kimyasal ortamda uzun yıllar sorunsuz çalışabilir.