EMT ve Spiral Boru Entegrasyonu

1. Giriş: Neden EMT ve Spiral Borular Birlikte Kullanılır?

Elektrik tesisatında kablo koruma, sistemin hem güvenliği hem de sürekliliği için kritik öneme sahiptir.
Farklı ortamlarda, farklı hareket ve dayanım gereksinimleri vardır.
Bu yüzden tek bir boru türü, her koşulda yeterli olmayabilir.

• EMT borular (Electrical Metallic Tubing), rijit ve mekanik dayanımı yüksek çözümler sunar.

• Spiral borular ise esnek, titreşime dayanıklı ve montajı kolay sistemlerdir.

Bu iki boru tipi, aynı projede birbirini tamamlayarak tam koruma sağlar:

EMT boru sabit bölümlerde, spiral boru hareketli veya dar alan geçişlerinde kullanılır.

2. EMT Boru Nedir?

EMT, “Electrical Metallic Tubing” ifadesinin kısaltmasıdır.
Genellikle galvanizli çelik veya alüminyumdan üretilen, ince et kalınlıklı, rijit ama hafif bir metal borudur.

2.1. Özellikleri

• Düz formda, bükülebilir ama serttir.

• Yangına dayanıklı.

• Mekanik darbeye karşı yüksek koruma sağlar.

• Topraklama iletkenliği yüksektir.

• İç yüzeyi pürüzsüz olduğu için kablo çekimi kolaydır.

• UL 797 ve ANSI C80.3 standartlarına göre üretilir.

2.2. Kullanım Alanları

• Endüstriyel tesis içi sabit hatlar

• Bina içi duvar ve tavan hatları

• Exproof olmayan sahalar

• Beton döşeme altı tesisatlar

• Pano ve şalt sahaları arası sabit geçişler

3. Spiral Boru Nedir?

Spiral borular, ince metal şeritlerin helisel formda sarılmasıyla veya termoplastik malzemelerin sarmal ekstrüzyonuyla üretilir.
Çok esnektir; bükülür, döner, titreşime dayanır.

3.1. Özellikleri

• Metal spiral borular: Galvanizli çelik veya paslanmaz çelikten yapılır.

• Plastik spiral borular: PVC, PA6, PP gibi polimer malzemelerdir.

• Esneklik sayesinde titreşimi emer.

• IP54–IP68 arasında sızdırmazlık sağlar.

• Kolay monte edilir, rakorla sıkıştırılarak takılır.

3.2. Kullanım Alanları

• Makine bağlantı noktaları

• Hareketli hatlar (ör. robot kolları)

• Pano–makine arası geçişler

• Zemin veya tavan altı esnek bağlantılar

• Dış saha bağlantı kutuları

4. EMT ve Spiral Boru Arasındaki Farklar

5. EMT ve Spiral Borunun Aynı Projede Kullanılması

Bu iki boru tipi, aynı kablo hattında ardışık olarak kullanılabilir.
Bu yaklaşım “karma kablo koruma sistemi” olarak bilinir.
Amaç, hem sabit hem hareketli kısımlarda optimum dayanım sağlamaktır.

5.1. Tipik Kullanım Senaryosu

Pano → EMT Boru → Spiral Boru → Makine / Motor Girişi

1. Pano çıkışı: EMT boru ile sabit hat başlar.

2. Duvar veya platform geçişine kadar EMT devam eder.

3. Makineye yaklaşınca, titreşimli bölgeye geçmeden önce spiral boruya dönüş yapılır.

4. Spiral boru, kabloyu makine hareketi boyunca korur.

Bu geçişte rakor adaptörleri veya manşonlu geçiş bağlantıları kullanılır.

6. Bağlantı ve Entegrasyon Yöntemleri

6.1. Adaptör Kullanımı

EMT boru ile spiral boru arasına dişli adaptör (male–female) bağlanır.
Her iki boru tipi uygun diş standardına (genellikle NPT veya PG) sahip olmalıdır.

6.2. Rakor Kullanımı

Spiral borular genellikle rakorla sabitlenir.
Rakor, borunun ucuna sıkıştırılır ve contayla sızdırmazlık sağlanır.
Bu rakorlar metal (pirinç, çelik) veya plastik (PA6) olabilir.

6.3. Topraklama Sürekliliği

EMT borular elektriksel iletken olduğundan topraklama sürekliliği sağlar.
Metal spiral boru kullanıldığında, bağlantı rakorları da iletken olmalı; topraklama kesintisiz devam etmelidir.

6.4. IP Koruma Sınıfı

Geçiş noktalarının IP65 veya üzeri korunması gerekir.
Dış ortam veya exproof sahalarda IP68 seviyesinde contalı rakorlar kullanılır.

7. Exproof Ortamlarda EMT ve Spiral Entegrasyonu

Patlayıcı gaz ve toz ortamlarında kullanılan kablo koruma sistemleri, ATEX Direktifi (2014/34/EU) ve IEC 60079 standartlarına uymalıdır.

7.1. EMT Borular

EMT borular kendileri “Exproof” sertifikalı değildir.
Ancak Ex d veya Ex e bağlantı kutuları ve Exproof rakorlarla birlikte kullanıldığında güvenli hale gelir.
Örneğin:

EMT boru + Ex d kutu + Exproof rakor = ATEX uyumlu hat

7.2. Spiral Borular

Metal spiral borular, özellikle alev sızdırmaz sistemlerde tercih edilir.
Çünkü:

• Isıya dayanıklıdır (+200 °C’ye kadar),

• Mekanik darbelere dirençlidir,

• Rakorla sızdırmazlık sağlanabilir.

Özellikle Zone 1 ve Zone 2 alanlarda pirinç nikel kaplı Exproof rakorlar kullanılır.

7.3. Entegrasyon Noktası

Exproof sistemlerde EMT–spiral geçişinde:

• Rakor dişleri alev sızdırmaz olmalı,

• Bağlantı metal–metal olmalı,

• Teflon bant yerine özel Ex onaylı conta kullanılmalıdır.

8. Mühendislikte Tasarım Prensipleri

Bir proje tasarımında EMT ve spiral boruların entegrasyonu aşağıdaki teknik prensiplere göre planlanır:

1. Hattın toplam uzunluğu ve sabit/mobil oranı hesaplanır.

2. Kablo çapı ve kablo sayısı belirlenir.

3. Titreşim seviyesi yüksekse spiral oranı artırılır.

4. Zemin ve çevresel koşullar (sıcaklık, kimyasal buhar, UV) değerlendirilir.

5. Topraklama güzergâhı sürekli çizgi olarak planlanır.

6. Montaj mesafeleri:

   • EMT borular için destek aralığı 1.5–3 m,

   • Spiral borular için kelepçe aralığı 0.5–1 m olmalıdır.

9. Uygulama Alanları

9.1. Endüstriyel Otomasyon

Robot kolları, CNC makineleri ve otomatik konveyörlerde sabit hatlar EMT, hareketli kısımlar spiral boru ile korunur.

9.2. Petrokimya ve Enerji Tesisleri

Yüksek sıcaklık, yağ ve solvent ortamlarında galvanizli EMT + paslanmaz spiral kombinasyonu tercih edilir.

9.3. Gıda ve İlaç Sektörü

Yıkanabilir hatlarda IP68 sızdırmaz spiral borular, EMT sistemlerle entegre edilir.

9.4. Dış Saha Aydınlatma ve Kamera Hatları

Direk içlerinde EMT boru, dış bağlantılarda spiral boru ile su geçirmez sistem kurulur.

10. Avantajlar

11. Sık Yapılan Hatalar ve Çözümler

12. Maliyet – Performans Analizi

Bu kombinasyon uzun vadede maliyet–performans açısından en dengeli çözümdür.

13. Çevresel Dayanım ve Koruma Sınıfları

14. Uluslararası Standartlar

Bu sistemler aşağıdaki standartlara uygun olarak tasarlanır:

• UL 797 / ANSI C80.3 → EMT borular için

• BS EN 61386 → Kablo koruma sistemleri

• IEC 60079-14 → Exproof tesisat montaj standardı

• ASTM B117 → Korozyon test standardı

• ISO 9227 → Tuz püskürtme testleri (saha dayanımı)

Bu standartlara uygun ürünler, uluslararası projelerde kabul görür.

15. Montajda Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. EMT borular bükülürken boru bükme yarıçapı standarda uygun olmalı.

2. Spiral borular çekme yüküne maruz kalmamalı.

3. Bağlantı noktalarında sızdırmaz conta kullanılmalı.

4. EMT–spiral geçişlerinde yalıtım bandı yerine metal manşon tercih edilmeli.

5. Dış sahada kullanılan sistemlerde UV dayanımlı kaplama olmalı.

6. Montaj sonrası topraklama ve izolasyon testi yapılmalı.

16. Bakım ve Ömür Yönetimi

EMT–spiral sistemlerde bakım kolaydır.

• Her 12 ayda bir mekanik kontrol yapılmalı.

• Spiral boru yüzeyinde deformasyon veya ezilme varsa değiştirilmelidir.

• EMT boruların korozyon koruması (galvaniz tabaka) yılda bir kez gözle kontrol edilmelidir.

• Rakor ve kelepçeler gevşemişse sıkılmalıdır.

Bu basit önlemlerle sistem ömrü 20 yıla kadar uzatılabilir.

17. Mühendislikte Uygunluk Hesapları

Hattın taşıma kapasitesi:

F = σ × A
Burada:

• σ: malzeme akma dayanımı (MPa)

• A: kesit alanı (mm²)

Örneğin 21 mm galvanizli EMT boru için (σ=240 MPa):
A=70 mm² → F = 240×70 = 16.8 kN taşıma gücü.

Bu değer, spiral boruya göre yaklaşık 3 kat daha yüksektir.
Ancak spiral boru dinamik dayanımda EMT’yi geçer.
Bu nedenle karma kullanım optimum çözümdür.

18. Sık Sorulan Sorular

EMT ve spiral borular aynı hatta kullanılır mı?
Evet, farklı segmentlerde kullanılır. EMT sabit, spiral hareketli kısımlarda görev alır.

Exproof ortamda kullanılabilir mi?
Uygun exproof rakorlar ve kutularla evet.

Spiral borular UV’ye dayanır mı?
Metal veya UV stabil malzeme seçilirse dayanır.

Kablo çekimi zor mu?
EMT borularda kolay, spiral borularda kısa mesafelerde pratik.

Topraklama gerekli mi?
Evet. Özellikle metal spiral sistemlerde süreklilik test edilmelidir.

19. Örnek Proje Uygulaması

Proje: Otomasyon hattı – paketleme makinesi bağlantısı

1. Pano çıkışı → EMT boru (3 metre)

2. Tavan taşıyıcıdan iniş → spiral boru (1.5 metre)

3. Makine giriş noktası → Exproof rakorla bağlantı

4. Hat genelinde IP66 koruma, metal kelepçelerle sabitleme

5. Topraklama sürekliliği test sonucu: 0.04 Ω (uygun)

Bu uygulamada sistem titreşime dayanıklı, kolay bakım yapılabilir ve ATEX uyumlu hale getirilmiştir.

20. Sonuç

EMT ve spiral boruların birlikte kullanımı, modern elektrik tesisatlarında esneklik ve dayanıklılığı bir araya getirir.

• EMT borular sabit hatlarda mükemmel mekanik koruma sağlar.

• Spiral borular, hareketli veya titreşimli alanlarda kablonun ömrünü uzatır.

• Doğru bağlantı elemanlarıyla birleştirildiğinde sistem tam sızdırmaz, topraklı ve güvenli çalışır.

Bir mühendis için bu entegrasyon, kablonun sadece korunması değil, sistemin geleceğe dayanıklı hale getirilmesidir.