Tavanda Askılı EMT Boru Montajında Sismik Dayanım Nasıl Artırılır?

1. Giriş: Neden Sismik Dayanım Önemlidir?

Deprem gibi doğal afetler sırasında elektrik altyapılarının zarar görmesi, yangınlara, sistem kesintilerine ve ciddi mali kayıplara yol açabilir. Sismik dayanımlılık sadece yönetmeliklerin gerektirdiği bir standart değil, aynı zamanda öngörülmeyen tehlikeler karşısında bir tesisin ayakta kalması için kritik bir unsurdur.

EMT (Electrical Metallic Tubing) borular, tesisatlarda hem elektromanyetik koruma hem de fiziksel koruma sağlar. Ancak bu boruların tavanda askılı olarak monte edilmesi söz konusu olduğunda, sismik etkiler altında güvenliği ayrıca değerlendirilmelidir.

2. Sismik Bölgelerde Tesisat Planlaması

a. Sismik Risk Analizi

Sismik dayanım sağlamadan önce bölgenin deprem risk seviyesi, zemin tipi, yapının yaşı ve kullanım amacı değerlendirilmelidir. Bu analiz, seçilecek askı sistemlerinin ve sabitleme elemanlarının belirlenmesinde önemlidir.

b. Yönetmeliklere Uygunluk

• TS EN 1998-1 (Eurocode 8): Depreme dayanıklı yapı tasarımı

• NFPA 70 (NEC): Elektrik tesisatları için standartlar

• ASHRAE & SMACNA: Askı sistemlerine yönelik sismik yönergeler

3. Askı Sistemleri: Malzeme ve Tasarım Kriterleri

a. Askı Tipleri

• Tek Noktalı Askılar: Ekonomiktir ancak sismik dayanım düşüktür.

• Çok Noktalı Yanal Askılar: Titreşimi dağıtır, deprem anında daha kararlıdır.

• Açılı Çapraz Askılar (Bracing): Sismik kuvvetleri yatayda absorbe eder.

b. Askı Malzemeleri

• Galvanizli çelik kelepçe

• Sismik onaylı duvar/döşeme sabitleyicileri

• Esnek titreşim sönümleyiciler

4. EMT Boruların Sismik Bağlantı Yöntemleri

a. Sabitleme Aralıkları

Sismik bölgelerde sabitleme aralığı azaltılmalıdır.

• Normal: 3 metre

• Sismik: 1.5 – 2 metre aralığı

b. Esnek Bağlantı Noktaları

Depremde yapının genleşmesi/germesi ihtimaline karşı EMT borularının ucunda kompanzasyonlu esnek hortum kullanılabilir.

c. Z-Kıvrım Yöntemi

Borular belirli noktalarda 'Z' şeklinde kıvrılarak genleşme boşluğu bırakılabilir. Bu sayede rijit yapılı montajlarda esneklik kazandırılır.

5. Tavanda EMT Montajında Yapılması Gereken Testler

a. Titreşim Testleri

Kurulan sistem, sismik simülatör cihazlarında titreşime dayanıklılık testinden geçirilmelidir.

b. Yük Dağılım Analizi

Askı sisteminin EMT borunun ağırlığının yanı sıra kablo içeriğiyle birlikte yük dağılımı hesaplanmalıdır.

c. Görsel Denetim ve Sertifikasyon

Kurulum sonrasında sertifikalı bir uzman tarafından denetim yapılması gerekir.

6. Sismik Dayanımı Artırmak İçin Pratik Öneriler

• Askı kelepçelerinin vidalı değil, somunlu tip olması

• Boru içinde kabloların gevşek değil, düzenli dağıtılması

• Tavan bağlantılarında çelik çerçeve kullanılması

• Her 2 metrede bir sismik braket kullanılması

• Montajdan önce detaylı yerinde keşif

7. Sismik Dayanımın Artırılmasının Faydaları

• Yangın riskinin azaltılması

• Elektrik kesintilerinin önlenmesi

• Sertifika ve denetimlerden başarıyla geçilmesi

• Sigorta maliyetlerinde azalma

• Tesisin çalışabilirliğinin devamı

Sonuç

Tavanda askılı EMT boru sistemlerinin sismik dayanımı, hem yönetmeliklere uyum hem de uzun vadeli tesis güvenliği için zorunludur. Bu alanda atılacak doğru adımlar, olası bir afette yaşam kurtarabileceği gibi, maddi kayıpların da önüne geçebilir.