EMT Boruların Ömrünü Azaltan Hatalar

1. Giriş: EMT Boru Neden Ömrünü Kaybeder?

EMT borular (Electrical Metallic Tubing), elektrik kablolarını mekanik ve çevresel etkilere karşı korumak için üretilmiş galvanizli çelik borulardır.
Standart üretim (UL 797, ANSI C80.3) koşullarında ömürleri 25–40 yıldır.
Ancak yanlış montaj, yetersiz bakım veya çevresel etkiler bu süreyi 10 yılın altına indirebilir.

Korozyon, nem, gevşek bağlantı veya topraklama hatası — hepsi görünmez ama ölümcül düşmanlardır.

Bu makale, mühendislik sahalarında sık yapılan hataları sistematik biçimde açıklıyor.

2. EMT Borunun Ömrünü Belirleyen Faktörler

3. Hata 1: Kesim Ağızlarının Korunmaması

Sorun:
EMT borular montaj sırasında kesildiğinde, kesim ağızlarında galvaniz kaplama tabakası kalkar.
Bu çıplak çelik yüzey, havadaki nem ve oksijenle temas ettiğinde paslanma hemen başlar.

Etki:

• Pas borunun iç kısmına ilerler,

• Çelik yüzey zayıflar,

• Topraklama sürekliliği azalır,

• Kabloların dış kılıfı pas partikülleriyle aşınır.

Çözüm:
Kesim sonrası ağızlar galvaniz sprey veya çinko boyasıyla kaplanmalıdır.
Uygulama 30 saniyede yapılır ama borunun ömrünü 10 yıl uzatır.

4. Hata 2: Plastik Rakorla Metal Boru Bağlamak

Sorun:
Metal EMT borular iletken gövdelidir.
Ancak plastik rakor kullanılırsa, topraklama hattı sürekliliği kesilir.
Bu durumda sistem elektrostatik yük biriktirir.

Etki:

• Topraklama hatası oluşur.

• Ark veya kaçak akım riski artar.

• Exproof ortamlarda patlama tehlikesi doğar.

Çözüm:
Her zaman metal rakor (pirinç, galvaniz çelik veya paslanmaz) kullanılmalıdır.
Topraklama pimi veya dişli manşonla boru gövdesine doğrudan temas sağlanmalıdır.

5. Hata 3: Borular Arasında Boşluk Bırakmak

Sorun:
EMT hattı montajında boruların uçları tam oturmazsa, arada boşluk kalır.
Bu boşluklardan nem, su buharı veya toz içeri girer.

Etki:

• İç yüzey paslanır,

• Kablolarda nem birikir,

• İzolasyon direnci düşer.

Çözüm:
Boru uçları sıkı manşon bağlantısı ile birleştirilmelidir.
Gerekirse O-ring conta eklenmelidir.
Ayrıca dış saha uygulamalarında bağlantı noktaları silikon bazlı sızdırmazlık macunuyla kapatılabilir.

6. Hata 4: Düzensiz Eğim

Sorun:
Boru hattı tamamen yatay döşendiğinde veya ters eğimle bağlandığında, yoğuşma suyu sistem içinde birikir.

Etki:

• Su damlaları galvaniz kaplamayı çözer,

• İç pas oluşur,

• Zamanla boru delinerek kabloyu ıslatır.

Çözüm:
Boru hattına %2 eğim verilmelidir.
Bu eğim, suyun kendi kendine dışa akmasını sağlar.
Uzun hatlarda drenaj deliği (Ø3–4 mm) eklenebilir.

7. Hata 5: Topraklama Atlamak

Sorun:
Bazı montajlarda EMT hattı sadece mekanik taşıyıcı olarak düşünülür.
Ancak topraklama bağlantısı yapılmazsa sistem elektriksel olarak “açık devre” kalır.

Etki:

• Elektrolitik korozyon oluşur.

• Farklı potansiyeller galvaniz kaplamayı aşındırır.

• Kaçak akımlar kablo izolasyonunu yakabilir.

Çözüm:
Her 20 metrede bir topraklama kelepçesiyle hattın sürekliliği sağlanmalıdır.
Tüm bağlantı noktaları 0.1 Ω altında direnç göstermelidir.

8. Özet Tablo

9. Hata 6: Uygun Olmayan Ortamda Kullanım

Sorun:
EMT borular iç mekân tipi galvaniz kaplamalıdır.
Ancak dış ortam, deniz kenarı veya kimyasal ortamlarda kullanıldığında kısa sürede oksitlenir.

Etki:

• Kaplama bozulur,

• Paslanma 1 yıl içinde başlar,

• Mekanik dayanım düşer.

Çözüm:
Bu ortamlarda PVC kaplı EMT veya IMC boru (Intermediate Metal Conduit) kullanılmalıdır.
Bu tipler kalın etli ve çift kaplamalıdır.

10. Hata 7: Aşırı Doluluk

Sorun:
Kablo sayısı fazla olduğunda boru içi tamamen doldurulur.
Bu, ısının dışarı atılmasını engeller.

Etki:

• Kablo sıcaklığı yükselir,

• İzolasyon erir,

• Boru içi nemlenir.

Çözüm:
Doluluk oranı maksimum %40–60 aralığında olmalıdır.
Gerekirse paralel ikinci boru hattı çekilmelidir.

11. Hata 8: Uygun Olmayan Kesim Ekipmanı

Sorun:
Borular taş motoru veya spiral kesiciyle kesildiğinde yüksek sıcaklık galvaniz kaplamayı yakar.
Kesim kenarları siyahlaşır ve koruma tabakası kaybolur.

Etki:

• Kaplama incelir,

• Oksitlenme hızlanır.

Çözüm:
Borular boru kesme makası veya soğuk kesim testeresi ile kesilmelidir.
Kesim sonrası galvaniz sprey ile koruma yenilenmelidir.

12. Hata 9: Uygun Sabitleme Yapılmaması

Sorun:
Kanal veya tavan montajlarında boruların kelepçeleri çok seyrek yerleştirilir.
Titreşim ve ısı farkı borunun sarkmasına neden olur.

Etki:

• Manşonlar gevşer,

• Bağlantılar su alır,

• Mekanik yük boruya biner.

Çözüm:
Boru kelepçeleri maksimum 1,5 metrede bir yerleştirilmelidir.
Köşe dönüşlerde ilave sabitleme şarttır.

13. Hata 10: Farklı Metallerin Birlikte Kullanımı

Sorun:
Galvaniz EMT hattı, paslanmaz bağlantı veya bakır ekipmanla birleştirilirse “galvanik korozyon” oluşur.

Etki:

• Farklı potansiyeller çinko kaplamayı çözer.

• 1 yıl içinde yüzey aşınması başlar.

Çözüm:
Tüm hat boyunca aynı malzeme tipi kullanılmalıdır.
Zorunlu karışım durumunda, araya yalıtkan conta (örneğin PTFE) yerleştirilmelidir.

14. Hata 11: Zemin Altı Uygulamalarda İzolasyonsuz Kullanım

Sorun:
Toprak altı veya nemli beton içinde döşenen EMT borular, kısa sürede paslanır.

Etki:

• Kaplama kalınlığı çözülür,

• Boru içi suyla dolar.

Çözüm:
Zemin altı uygulamalarda PVC kaplı EMT veya RSC (Rigid Steel Conduit) tercih edilmelidir.
Ayrıca zemin drenajı sağlanmalıdır.

15. Hata 12: Exproof Ortamlarda Standart EMT Kullanımı

Sorun:
Patlayıcı ortam (Zone 1–2) uygulamalarında standart EMT boru kullanmak ciddi güvenlik ihlalidir.

Etki:

• Kıvılcım veya kaçak akım patlama riski oluşturur.

• Sistemin ATEX uygunluğu geçersiz olur.

Çözüm:
Bu alanlarda Ex d sertifikalı rakor ve manşonlarla IMC veya RSC tipi boru kullanılmalıdır.

16. Hata 13: Yetersiz Temizlik ve Bakım

Sorun:
Boru yüzeyi yağ, toz veya kimyasal kalıntı ile kaplanırsa galvaniz tabaka oksitlenir.
Korozyon sessizce ilerler.

Etki:

• Kaplama matlaşır,

• Boru içi kararma başlar.

Çözüm:
Her 12 ayda bir yüzey temizliği yapılmalı.
Gerekirse pasivasyon sıvısı veya silikon bazlı koruyucu sprey uygulanmalıdır.

17. Hata 14: Montaj Öncesi Depolama Hatası

Sorun:
Borular açık alanda, yağmur veya güneş altında uzun süre bekletilirse galvaniz yüzeyde beyaz pas oluşur.

Etki:

• Montaj sonrası kaplama soyulması,

• Kısa ömür.

Çözüm:
Borular kuru, gölgeli ortamda, yatay şekilde istiflenmelidir.
Depoda nem oranı %50’nin altında tutulmalıdır.

18. Hata 15: Yanlış Bükme Teknikleri

Sorun:
Boru yanlış açıyla bükülürse iç yüzey gerilir, galvaniz tabaka çatlar.

Etki:

• Kaplama kopar,

• İç çelik açığa çıkar.

Çözüm:
Bükme yayı veya hidrolik bükme makinesi kullanılmalıdır.
Elle bükme yalnızca küçük çaplarda yapılabilir.

19. EMT Boru Ömrünü Uzatmak İçin Öneriler

1. Kesim sonrası koruma yap.

2. Tüm bağlantıları sıkı manşonla tamamla.

3. Her 20 metrede topraklama kontrolü yap.

4. Kaplama testini 5 yılda bir yenile.

5. Exproof ortamda standart boru kullanma.

6. Kimyasal alanlarda PVC kaplı EMT tercih et.

7. Bakım kayıtlarını düzenli tut.

20. Sonuç

EMT borular, elektrik tesisatının en güvenilir elemanlarından biridir.
Ancak küçük ihmaller:

• paslanmayı hızlandırır,

• topraklama dengesini bozar,

• sistemin ömrünü 3’te bire düşürür.

Bir EMT hattının dayanıklılığı, kullanılan malzeme kadar montaj disiplinine bağlıdır.

Doğru uygulama, periyodik kontrol ve mühendislik detaylarına dikkat edildiğinde EMT borular 30–40 yıl boyunca güvenle hizmet verebilir.