- 12/ 11/ 2025
Nem ve Yoğuşma Yönetimi – EMT Boru Sistemlerinde IP Koruma ve Güvenlik
1. Giriş: Sessiz tehdit – nem ve yoğuşma
Elektrik sistemlerinin düşmanı genellikle fark edilmez: nem.
Küçük bir yoğuşma bile, galvanik korozyon başlatarak yıllar içinde tüm hattı etkileyebilir.
EMT (Electrical Metallic Tubing) borular bu tehdide karşı en güçlü savunma araçlarından biridir.
Ancak doğru montaj ve IP koruma tedbirleri olmadan, en sağlam sistem bile zamanla zayıflar.
“Su, elektriğin rakibidir ama mühendisliğin öğretmenidir.”
2. Yoğuşma neden oluşur?
Yoğuşma, hava sıcaklığının çiğ noktasının altına düşmesiyle başlar.
Kapalı EMT hatları içinde hava hapsolur. Sıcaklık farkı oluştuğunda su buharı sıvı hale geçer ve iç yüzeyde birikmeye başlar.
Bu su, hem kablo izolasyonunu hem galvaniz tabakayı yavaşça aşındırır.
3. Nemli ortamlarda EMT sistemlerinin avantajı
Galvanizli EMT boruların en büyük avantajı yüksek suya dayanıklılık ve doğal topraklamadır.
Metal yapı sayesinde nemin oluşturduğu statik yük birikmez.
Ayrıca galvaniz kaplama, yüzeyin oksitlenmesini engeller.
| Özellik | EMT Boru | Plastik Boru |
|---|---|---|
| IP Dayanımı | IP65–68 | IP54–65 |
| Korozyon Direnci | Yüksek | Düşük |
| Isı Dayanımı | +400°C | +80°C |
| Topraklama | Doğal | Harici gerekir |
4. IP koruma sınıfları ve uygulama alanları
| IP Sınıfı | Koruma Seviyesi | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| IP54 | Su sıçramalarına dayanıklı | İç mekan |
| IP65 | Basınçlı suya dayanıklı | Endüstriyel ortam |
| IP67 | Kısa süreli daldırma | Açık saha, GES |
| IP68 | Sürekli su altında | Özel mühendislik uygulamaları |
EMT borular, IP67 ve üzeri koruma sınıfına uygun şekilde yalıtılabilir.
5. Drenaj ve havalandırma
Galvanizli sistemlerde yoğuşma tahliyesi büyük fark yaratır.
-
Her 20 metrede bir drenaj noktası bırakılmalı,
-
Hat boyunca %2 eğim sağlanmalı,
-
Kapalı kutulara hava dengeleme valfleri eklenmelidir.
Bu tasarım, yoğuşan suyun doğal şekilde tahliyesini sağlar.
6. EMT borularda korozyon ve nem ilişkisi
Nemle birleşen hava, galvaniz yüzeyde mikroskobik çatlaklar oluşturur.
Bu çatlaklar pasın ilk adımıdır.
Dış ortam uygulamalarında galvaniz tabakayı korumak için:
-
Galvaniz sprey ile ek katman oluşturulur.
-
UV dayanımlı boya uygulanır.
-
Bağlantı noktaları su geçirmez macunla kapatılır.
7. İç ve dış ortam farkı
Kapalı ortamlarda yoğuşma genellikle sıcaklık farkından kaynaklanır.
Dış ortamlarda ise yağmur, sis veya yoğun nem etkendir.
Her iki durumda da EMT sistemi IP65–IP68 aralığında korunmalıdır.
8. Kablo izolasyonu üzerindeki etkiler
Yoğuşma, kablonun dış izolasyonu ile boru arasında su filmi oluşturur.
Bu film, elektriksel kaçaklara yol açabilir.
Bu yüzden IP67 bağlantı rakorları ve sızdırmaz manşonlar kullanılmalıdır.
9. Nem sensörleri
Yeni nesil endüstriyel tesislerde boru içindeki nem seviyesini takip eden sensörler kullanılır.
Bu sensörler otomatik drenaj sistemlerini devreye sokarak iç ortamı kuru tutar.
10. EMT boruların montajında dikkat edilmesi gerekenler
-
Kesim sonrası boru ağzı kapatılmalı,
-
Rakor dişleri sızdırmaz macunla kaplanmalı,
-
Borular arası boşluk minimize edilmeli,
-
IP testli contalar kullanılmalı.
Yanlış montaj, galvaniz tabakayı zayıflatır ve su sızmasına yol açar.
11. Termal genleşme ve yoğuşma ilişkisi
Sıcaklık değişimleri genleşme yaratır.
Bu genleşme, hava basıncını değiştirerek yoğuşmayı hızlandırabilir.
Kompansatörlü sistemlerde bu etki kontrol altına alınır.
12. EMT sistemlerinde hava dengeleme valfleri
Valfler, iç basınç farkını eşitleyerek yoğuşmanın oluşmasını engeller.
Bu teknoloji, özellikle GES tesislerinde panel altı hatlarda kullanılır.
13. Endüstriyel uygulamalarda IP testleri
EMT sistemler IEC 60529 ve EN 61386 standartlarına göre test edilir.
-
Su püskürtme (IPX5–6)
-
Kısa süreli daldırma (IPX7)
-
Sürekli su altı (IPX8)
Testlerde izolasyon direnci 1 MΩ altında olmamalıdır.
14. Yoğuşma önleme malzemeleri
-
Silikon esaslı contalar: Esnek ve suya dayanıklı.
-
Antikondens kaplamalar: İç yüzeyde su tutmaz.
-
Pasivasyon kimyasalları: Çinko yüzeyi stabilize eder.
15. Enerji sürekliliği
Nem nedeniyle bağlantı noktalarında direncin artması, ısı oluşumuna yol açar.
Bu da iletkenliğin düşmesi ve sistemin dengesiz çalışması anlamına gelir.
Doğru drenaj sistemiyle bu risk ortadan kalkar.
16. Saha örneği
Bir fabrika çatısında IP54 seviyesinde EMT hattı kuruldu.
Bir yıl içinde boruların içi nemle doldu ve kablolar oksitlendi.
Daha sonra IP67 sınıfında sızdırmaz manşonlarla sistem yenilendi:
-
Yoğuşma sıfırlandı,
-
Bakım maliyeti %70 azaldı,
-
Enerji verimliliği arttı.
17. Sıcaklık ve iklim faktörleri
Sıcak bölgelerde havalandırmalı, soğuk iklimlerde kapalı sistem tercih edilmelidir.
Bu fark dikkate alınmazsa iç basınç dengesizliği oluşur.
18. Sürdürülebilirlik
Galvanizli EMT sistemler uzun ömürlüdür, bakım ihtiyacı azdır.
Bu özellik, hem malzeme israfını hem enerji kaybını önler.
19. Ekonomik değerlendirme
IP68 sistemlerin ilk yatırım maliyeti klasik sistemlere göre %20 daha yüksek olsa da,
bakım maliyeti %60 daha düşüktür.
Bu fark 2 yıl içinde geri kazanılır.
20. Sonuç: Kuru sistem, güvenli sistem
Nem ve yoğuşma yönetimi, EMT boru sistemlerinde yalnızca dayanıklılık değil, güvenlik demektir.
Doğru IP koruma sınıfı, drenaj planı ve yüzey koruması sayesinde sistem on yıllar boyunca sorunsuz çalışır.
Avantaj Özeti:
-
IP65–IP68 koruma
-
Galvanik korozyon önleme
-
Drenaj ve basınç dengeleme
-
Enerji sürekliliği
-
Uzun ömürlü yapı
“Bir EMT hattı kuru kaldığı sürece, enerji de kesilmez.”
;
