EMT Boru ile Sismik Dayanımlı Kablo Güzergâhları – Deprem Bölgelerinde Metal Konduit Kullanımının Kritik Rolü

GİRİŞ: Depremde İlk Çöken Sistemler Beton Değil, Bağlantı Elemanlarıdır—Bu Yüzden EMT Boru Hayati

Bir deprem olduğunda binalar sallanır, makineler yer değiştirir, panolar savrulur.
Tüm bunlar olurken kabloları taşıyan boruların bir kısmı kırılır, bazıları yerinden çıkar, bazıları ezilir.

En sık raporlanan problemler:

• plastik boruların çatlaması,

• kabloların sıkışarak damarlarının kopması,

• boru ek yerlerinin açılması,

• tavandan düşen parçaların kabloyu kesmesi,

• izolasyonun zarar görmesi,

• yangın riski doğması.

Bu nedenle deprem bölgelerinde kablonun korunması için plastik ve zayıf borular kabul edilebilir bir çözüm değildir.

Bunun yerine EMT boru, yani galvanizli metal konduit sistemleri;
yüksek darbe dayanımı ve sismik performansı sayesinde deprem mühendisliğinde en güvenilir yöntem olarak uygulanır.

1. Deprem Yüklerinin Boru Hatlarına Etkisi: Sorun Kabloda Değil, Yapı Hareketinde

Deprem sırasında boru hattı iki farklı problemle karşılaşır:

A) Yapı Hareketi

• Tavan, duvar ve döşeme farklı yönlere hareket eder.

• Boru sabitlenmişse kırılır.

• Borunun üzerinde kesme yükü oluşur.

B) Makine Hareketi

• Makine/pano birkaç cm kaydığında boruyu çekebilir.

• Boru ile makine arasında uyumsuz hareket oluşur.

Bu iki hareket arasında sıkışan kablo ve boru, tasarımı yanlışsa dakikalar içinde zarar görür.

2. Depremde EMT Borunun Sağladığı Avantajlar

EMT borunun deprem bölgelerinde tercih edilmesinin en önemli sebepleri:

1) Darbeye Karşı Üstün Dayanım

Düşen parçalar, kırılan raflar ve devrilen makineler EMT boruyu kırmaz.

Plastik boru → kırılır.
EMT boru → darbeyi dağıtır.

2) Yüksek Mekanik Performans

Sismik hareket sırasında oluşan:

• kesme yükü,

• eksenel çekme yükü,

• bükülme momenti

EMT boru tarafından emilir, kabloya aktarılmaz.

3) Yangın Riskini Azaltır

Deprem sonrası en büyük tehlike yangındır.
EMT boru, yanıcı değildir ve kabloyu korur.

4) EMT Borunun İçinde Kablo Sürtünme Yaşamaz

Depremde kablo bir miktar kayabilir.
Metal iç yüzey kontrollü bir hareket sağlar.

5) Korozyona Karşı Galvaniz Kaplama

Deprem sonrası su borularının patlaması yaygındır.
Galvaniz kaplama borunun paslanmasını geciktirir.

3. Deprem Bölgeleri İçin EMT Boru Montajının Altın Kuralları

EMT boru dayanıklıdır, ama doğru montaj yapılmazsa dayanıklılık tek başına yeterli değildir.

Aşağıdaki kurallar deprem mühendisliğinde standart kabul edilir:

1) Boru Ek Noktaları Minimum Seviyede Olmalı

Çünkü depremde kırılma ek yerlerinde başlar.

2) Esnek Bağlantı Modülü Kullanılmalı

EMT → sabit bir bölgeden makineye girerken
spiral metal geçiş yapılmalıdır.

3) Sabitleme Kelepçeleri “Sismik Tip” Olmalıdır

Anti-vibrasyonlu sabitlemeler kabloyu ve boruyu korur.

4) Boru Güzergâhı Deprem Yönüne Göre Tasarlanmalı

Bina hangi yönde daha fazla genleşiyorsa, boru o yönde pay bırakmalıdır.

5) Tavan ve Duvar Ankrajları Çelik Olmalı

Zayıf bağlantı → boru düşer → kablo kopar.

6) Kablo ile Boru Arasında Mutlaka Pay Bırakılmalı

Boru içi doluluk oranı %50–60 olmalıdır.

4. EMT Boru + Hareketli Kanal En İdeal Deprem Çözümüdür

Deprem güvenliği = rijit + esnek sistemlerin dengesi.

Bu nedenle:

Sabit bölgelerde → EMT BORU

Makinenin hareket ettiği bölgede → Hareketli Kanal

Geçiş bölgelerinde → Spiral Metal Esnek Boru

Bu üçlü yapı deprem enerjisini yönetir ve zarar görmeyi engeller.

5. Deprem Bölgelerinde EMT Boru Kullanılmadığında Karşılaşılan Arızalar

• Kablo damarlarının kopması

• Panoya giriş noktasında ezilmeler

• Duvar-boru arasında sıkışma

• Plastik borularda çatlama

• Kablo kılıfı yarılması

• İnce spirallerin patlaması

• Kablonun makine tarafından çekilmesi

• Elektrik kesintisi + üretim durması

Tüm bunlar tek bir hatanın sonucudur:
Yetersiz koruma.

6. Sismik Riskli Tesislerde Kullanılacak EMT Boru Sınıfları

Deprem bölgelerinde öncelikli olarak kullanılmalı:

• Orta ve ağır hizmet EMT borular

• Galvaniz kaplama

• Korozyon dayanımlı bağlantı elemanları

• Çelik sabitleme aparatları

• Suya karşı sızdırmaz kapaklar

• Anti-vibrasyon kelepçeleri

Bu sınıf borular 7+ büyüklüğündeki depremlerde bile bütünlüğünü korur.

7. EMT Boru Güzergâhı Tasarım Senaryoları

A) Duvar – Pano Arası Sismik Güzergâh Tasarımı

• Pano kayabilir → esnek geçiş gerekir

• EMT sabit bölgeden gelir → spiral boruyla panoya girer

B) Tavan – Makine Arası Tasarım

• Tavan yukarı-aşağı oynar

• Makine zeminde kayar

• Araya hareketli kanal + EMT kombinasyonu konur

C) Dış Hat – İç Hat Arası Geçiş

• Duvar kırılırsa EMT boru kabloyu korur

• Sızdırmaz geçiş elemanları kullanılmalıdır

Sonuç: EMT Boru Deprem Mühendisliğinde Kablo Güvenliğinin Omurgasıdır

Deprem bölgelerinde kablonun hayatta kalması:

• rijit koruma (EMT),

• esnek geçiş (spiral),

• dinamik yönetim (hareketli kanal)

üçlüsünün doğru uygulanmasına bağlıdır.

EMT boru bu yapının güçlü, dayanıklı ve yangına karşı güvenli omurgasıdır.